Οι θιασώτες της διαφορετικότητας μας έναντι των υπολοίπων λαών συγκαταλέγουν και το φιλότιμο στα χαρακτηριστικά μας. Συχνά, μάλιστα, η προσπάθεια επεξήγησης της έννοιας σε ξένους συνοδεύεται από μια επιτηδευμένη δυσκολία ορισμού που υποχρεώνει σε περιφράσεις και παράθεση παραδειγμάτων.
Σε περιφράσεις και παραδείγματα θα καταφύγω και εγώ για να εκθέσω την άποψη πως φιλότιμο δεν υπάρχει ως ξεχωριστό χαρακτηριστικό της φυλής μας. Είναι απλά – το τονίζω απλά – η περιστασιακά εμφανιζόμενη υπερπροσπάθεια κάποιων ανθρώπων που κάνουν κάτι παραπάνω προκειμένου να καλύψουν τα κενά σε υποδομές και λειτουργία που ένα οργανωμένο κοινωνικό κράτος θα έπρεπε να παρέχει.
Έτσι η νηπιαγωγός σε ένα δημόσιο παιδικό σταθμό που τα καταφέρνει παρόλο που είναι μόνη της με τριάντα παιδιά είναι φιλότιμη. Το ίδιο και ο γιατρός που παλεύει άυπνος για δύο συνεχόμενα εικοσιτετράωρα. Ομοίως και ο φοιτητής που προοδεύει ενώ δε λαμβάνει ποιότητα εκπαίδευσης αντίστοιχη των συνομηλίκων του στο εξωτερικό. Φιλότιμος είναι και ο ταξιτζής που δεν κλέβει και ο μάστορας που είναι συνεπής και ο εφοριακός που ιδρώνει για να εξυπηρετήσει.
Αυτό είναι το φιλότιμο. Τα «κορόιδα» πάνω στα οποία επαφίεται η κοινωνία για να μην εξαγριωθούν τελείως τα μέλη της.
Και όπου επί της γης υπάρχει έλλειμμα στην κοινωνική οργάνωση υπάρχει και… φιλότιμο. Έχω δει πολύ φιλότιμο σε χώρες με περισσότερες ελλείψεις από την Ελλάδα και δεν έχω βρει ίχνος φιλότιμου στη Γερμανία, τη Δανία και τη Σουηδία. Αλλά ξέρετε κάτι; Σε αυτές τις τρεις δεν το χρειάστηκα κιόλας.
